ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Με ρώτησαν ποια είναι η γνώμη μου για την τραγωδία των Τεμπών και εάν δεν πρέπει να «δικαιωθούν οι νεκροί»;

Τους απάντησα ότι οι νεκροί «δικαιώνονται», μεταφορικά, μόνο εάν ο σκοπός για τον οποίο θυσιάστηκαν καρποφόρησε.

Σε ένα ατύχημα, ο σκοπός μπορεί τότε μόνο να καρποφορήσει, εάν εφαρμοστούν όλες οι προϋποθέσεις ώστε κάτι τέτοιο να μην επαναληφθεί στο μέλλον: ΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΣ!!!

Όταν όμως ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του άδικα, οι οικείοι του βιώνουν ένα ανείπωτο πένθος, το οποίο συχνά συνοδεύεται από την ανάγκη για απόδοση ευθυνών. Σε τέτοιες στιγμές, η ανθρώπινη φύση τείνει να συγχέει δύο έννοιες: τη δικαιοσύνη και την εκδίκηση.

Η δικαιοσύνη είναι η βάση της πολιτισμένης κοινωνίας. Είναι η διαδικασία κατά την οποία η πολιτεία, μέσω των θεσμών της, αναζητά την αλήθεια, επιβάλλει τις ανάλογες ποινές στους υπεύθυνους και λαμβάνει μέτρα ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοια τραγικά γεγονότα. Σκοπός της δικαιοσύνης δεν είναι μόνο η τιμωρία, αλλά κυρίως η αποτροπή της ανομίας και η διασφάλιση της τάξης και της ηθικής.

Αντίθετα, η εκδίκηση είναι ένα τυφλό, προσωπικό συναίσθημα που δεν αποσκοπεί στην πρόληψη ή στη διατήρηση της κοινωνικής ισορροπίας, αλλά στην ικανοποίηση μιας προσωπικής ανάγκης. Είναι μια αντίδραση που συχνά καταλήγει σε έναν φαύλο κύκλο βίας, όπου η μία πράξη οδηγεί στην επόμενη και ενδεχομένως σπιλώνει αθώους, χωρίς πραγματική κάθαρση.

Όσοι έχουν χάσει αγαπημένους ανθρώπους από εγκλήματα ή ατυχήματα, εύκολα πέφτουν στην παγίδα της εκδίκησης. Η οργή και η θλίψη τούς σπρώχνουν να ζητούν τιμωρία με κάθε κόστος, συχνά αγνοώντας το αν αυτό θα αποτρέψει μελλοντικές τραγωδίες. Η πραγματική δικαιοσύνη, όμως, δεν ικανοποιείται με αντίποινα. Αντί να αναζητούμε μια ατέρμονη εκδίκηση, πρέπει να απαιτούμε ένα σύστημα δικαιοσύνης που θα λειτουργεί αποτελεσματικά, θα αναγνωρίζει τις ευθύνες και θα προλαμβάνει παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.

Δεν υπάρχει δικαίωση των νεκρών. Ό,τι έγινε δεν μπορεί να αλλάξει, και καμία πράξη αντεκδίκησης δεν θα τους φέρει πίσω. Υπάρχει μόνο το αίσθημα δικαιοσύνης για τους επιζώντες, η ανάγκη να αισθανθούν πως η κοινωνία έχει αναγνωρίσει το λάθος, έχει τιμωρήσει δίκαια τους υπεύθυνους και έχει διαμορφώσει συνθήκες που θα προστατεύσουν άλλους ανθρώπους από παρόμοια μοίρα.

Η ιστορία έχει δείξει ότι εκεί όπου κυριαρχεί η εκδίκηση, οι πληγές δεν κλείνουν ποτέ. Από τις ατέλειωτες βεντέτες που ματώνουν οικογένειες μέχρι την εφαρμογή του Μωσαϊκού Νόμου του «οφθαλμόν αντί οφθαλμού», το μόνο που τελικά επιτυγχάνεται είναι περισσότερος πόνος και καταστροφή. Αντίθετα, η πραγματική δικαιοσύνη δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι μπορούν να αισθανθούν ασφαλείς και να προχωρήσουν μπροστά.

Η δικαίωση των νεκρών δεν είναι η εκδίκηση. Είναι η διασφάλιση ότι ο θάνατός τους δεν θα είναι μάταιος, ότι θα οδηγήσει σε μια καλύτερη κοινωνία, όπου η αδικία θα μειώνεται και η ζωή θα προστατεύεται. Μόνο έτσι μπορούμε πραγματικά να τιμήσουμε τη μνήμη τους.

Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης