ΜΟΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΡΩΣΤΙΑ

Υγεία, παιδεία, εργασία, είναι πυλώνες του κοινωνικού ιστού και βάση κάθε πολιτικής ιδεολογίας.  Η υγεία, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η διατροφή, είναι το κυριότερο αντικείμενο κρατικής μέριμνας. Η τελευταία πανδημία, έδειξε τα όρια κάθε συστήματος υγείας, όπως και του δικού μας. Ιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό και υλικοτεχνικός εξοπλισμός, παρά υπεράνθρωπες προσπάθειες, δεν κάλυψαν, ικανοποιητικά, τις τεράστιες ανάγκες. Το ίδιο συμβαίνει και αυτή την εποχή, με την έξαρση άλλων ιώσεων, όπως και της γνήσιας γρίπης. Υπερπλήρη νοσοκομεία και πρωτοφανής παγκόσμια έλλειψη φαρμάκων. Η χάραξη μιας νέας πολιτικής με μεγαλύτερες δαπάνες, αλλά και αλλαγή σκέψης στον τρόπο πρόληψης και περίθαλψης, πρέπει να είναι το μέλημα κάθε σύγχρονης πολιτικής προστασίας!

Η σημερινή ανθρωπότητα ξεκίνησε πριν περίπου 100.000 έως 400.000 (χιλιάδες) χρόνια από την Ανατολική Αφρική, από όπου ξεχύθηκε σε όλες τις Ηπείρους της γης. Μέχρι πριν τα τελευταία 10.000 χιλιάδες χρόνια μετακινιόντουσαν συνεχώς, προς ανεύρεση τροφής, χωρίς να κατοικούν κάπου μόνιμα. Όποιο πρόβλημα υγείας, είτε από τραυματισμούς είτε από φλεγμονές  είχαν, το αντιμετώπιζαν μόνοι τους, μιμούμενοι τη συμπεριφορά των ζώων σε παρόμοιες περιπτώσεις. Μόλις τα τελευταία 10.000 χρόνια άρχισαν να οργανώνονται σε ομάδες και να ασχολούνται με γεωργία και κτηνοτροφία, παραμένοντας μόνιμα στην περιοχή της επιλογής τους, όπου προέκυψαν οι προϊστορικοί καταυλισμοί  και στη συνέχεια οι συνοικισμοί, τα χωριά, οι πόλεις και τα κράτη. Με βάση σύγχρονες έρευνες, τότε πρωτάρχισαν, λόγω της κτηνοτροφίας, να εμφανίζονται και οι περισσότερες από τις σημερινές μολυσματικές ασθένειες, που μεταδόθηκαν από τα ζώα στους ανθρώπους. Επίσης οι φονικοί πόλεμοι και οι μετακινήσεις πληθυσμών, προσέθεσαν τη δική τους δυναμική στη μετάδοση των μολυσματικών παθήσεων.

Σε αυτές τις πρωτόγονες ομάδες, εκτός από τον αρχηγό, που οργάνωνε και διοικούσε τις μικρές κοινωνίες, υπήρχε κι ένας «μάγος», «σαμάνος» ή «γητευτής», ο οποίος φρόντιζε την υγεία και τη ψυχική γαλήνη της ομάδας, αποκομίζοντας συνεχώς γνώσεις από παρατηρήσεις των ανθρώπων και άλλων έμβιων όντων και της φύσης γενικά, καθώς και πείρα από τις επιτυχίες και αποτυχίες που είχε στην άσκηση των καθηκόντων του. Για να μη χαθούν οι γνώσεις και να υπάρχει συνέχεια, όριζαν διάδοχο, ο οποίος έπρεπε από μικρός να μαθητεύσει στο μάγο.

Με τη εμφάνιση των αρχαίων πολιτισμών, προέκυψε και το επάγγελμα του ιατρού. Βασικό κομμάτι της φιλοσοφίας των Αρχαίων Ελλήνων ήταν η φροντίδα της υγείας, διότι ως πρακτική, ως γνώση, ως θεσμός, συνυφαίνεται με το πώς βιώνουμε και το πώς σκεφτόμαστε την ύπαρξή μας. Αυτό οδήγησε σε σημείο τέτοιο, ώστε σχεδόν κάθε φιλόσοφος ήταν κατά κάποιο τρόπο και ιατρός. Πρώτος ο Ιπποκράτης διαμόρφωσε την Ιατρική σε μείγμα Επιστήμης, δηλαδή Φιλοσοφίας και Τέχνης, την οποία δίδασκε στους μαθητές του κι έτσι έγινε ο προπομπός της σημερινής Ιατρικής. Οι πολιτισμοί διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, με ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ τους, οι περίοδοι της ακμής περνούσαν στην παρακμή και μετά τη διαφώτιση ήρθε ο σκοταδισμός, αφήνοντας τα σημάδια του και στους γιατρούς, οι οποίοι δεν ήταν παντού διαθέσιμοι, ούτε προσιτοί για όλα τα βαλάντια. Οι μικρές κοινωνίες μεγάλωναν και οι ομάδες χωρίζονταν σε υποομάδες, που ήταν οι οικογένειες. Κάποια γιαγιά ή κάποιος παππούς ή γενικά κάποιος έμπειρος ηλικιωμένος, έπαιρνε μέσα στην οικογένεια το ρόλο που είχε παλιά ο μάγος  στους πρωτόγονους οικισμούς. Ήξερε να φροντίσει το σπασμένο πόδι, το ανοιχτό τραύμα, τον τοκετό, τον πονοκέφαλο, τη φλεγμονή, τον πυρετό και πολλά άλλα. Με την εκβιομηχάνιση,  το μοντερνισμό και τη τεχνοκρατία, θέριεψε η αστυφιλία, η ύπαιθρος ερήμωσε, η γεωργία και η κτηνοτροφία μειώθηκε σημαντικά και οι μεγάλες οικογένειες διασπάστηκαν σε μοναχικά ανδρόγυνα με ένα ή το πολύ δύο παιδιά σε μικρό διαμέρισμα στην πόλη, χωρίς παππού και γιαγιά, με τους οποίους χάθηκε και η γνώση για απλή και γρήγορη αντιμετώπιση συνηθισμένων προβλημάτων υγείας.

Η Ιατρική από την άλλη πλευρά γιγαντώθηκε και με τη βοήθεια της φυσικοχημείας, των άλλων θετικών επιστημών και της τεχνολογίας, απομακρύνθηκε από τη φιλοσοφία, τη θεωρεία των χυμών και την ολιστική αντιμετώπιση. Εξοπλίστηκε με κάθε σύγχρονο επίτευγμα της τεχνολογίας και έφτασε σε σημείο  να αντικαθιστά φθαρμένα μέλη και όργανα, να μετρά και να αναλύει κάθε ενέργεια του οργανισμού και να πετυχαίνει πραγματικά θαύματα αντιμετωπίζοντας γρήγορα και  με επιτυχία πολλά συμπτώματα και νοσήματα. Ίσως μάλιστα να αποτελεί σήμερα και μια έκφανση του πώς δομείται και ασκείται η πολιτική ισχύς στις σύγχρονες κοινωνίες. Αυτή η εξέλιξη έχει όμως το κόστος της και άλλες δυσμενείς συνέπειες, που έχουν σχέση με το κέρδος.  Οι ειδικευμένοι ιατροί συγκεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα και οι υπηρεσίες τους, με τον μέγιστο τεχνολογικό εξοπλισμό, είναι πανάκριβες, σε βαθμό που τα ασφαλιστικά ταμεία αδυνατούν πλέον να ανταπεξέλθουν στο κόστος και κινδυνεύουν να τιναχθούν, οικονομικά, στον αέρα και να συμπαρασύρουν τα συστήματα υγείας όλων των κρατών. Μπορεί η μέγιστη αυτή ιατρική φροντίδα να είναι απαραίτητη σε ορισμένες βαριές περιπτώσεις, όπου πραγματικά σώζει ζωές, είναι όμως περιττή σε πολλά απλά προβλήματα υγείας, τα οποία παλιά αντιμετώπιζαν οι γιαγιάδες μας και οι μαμάδες μας στο σπίτι και μόνο εάν χρειάζονταν καλούσαν ιατρό ή πήγαιναν για περισσότερες εξετάσεις και επεμβάσεις σε ειδικούς.

Αυτές οι ξεχασμένες συνταγές των γιαγιάδων, εμπλουτισμένες και με νέες γνώσεις για άλλες εναλλακτικές μεθόδους και για απλά φάρμακα από το φαρμακοποιό, θα έπρεπε να επανέλθουν στο προσκήνιο, ώστε να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση απλών προβλημάτων υγείας, εκεί που δεν υπάρχει ιατρός ή πριν την επίσκεψη του ιατρού ή ακόμη και για να εκτονώσει τις αίθουσες αναμονής των ιατρών.  Συγχρόνως όμως και για πρόληψη τέτοιων προβλημάτων, θέτοντας όμως αναλόγως  όρια και περιορισμούς.

Συνηθισμένες ασθένειες:

Σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο, η αρρώστια είναι συνυφασμένη με τη καθημερινότητά μας. Αντίθετα με τις μηχανές που έχουν υποστεί βλάβη, ο ανθρώπινος οργανισμός,  δεν είναι μηχανή, για να την επισκευάσει ο μηχανικός. Οι συχνότερες μορφές αρρώστιας είναι ενοχλητικές μεν, αλλά σχετικά ακίνδυνες και συνήθως μετά λίγο καιρό θεραπεύονται από μόνες τους. Το πιο γνωστό παράδειγμα  είναι το κοινό κρυολόγημα. Οι περισσότεροι υποφέρουν τουλάχιστο μια φορά το χρόνο από αυτό, συνήθως όμως περνάει μετά μια εβδομάδα από μόνο του. Παρά την αθώα μορφή του είναι πολύ ενοχλητικό και μπορεί να γίνει πιο υποφερτό εάν χρησιμοποιηθούν κάποια καταπραϋντικά μέσα κατά του βήχα, του συναχιού και λοιπά. Δεν είναι απαραίτητο να αναζητηθεί ιατρός, εκτός εάν υπάρχουν άλλοι λόγοι υγείας που επιβαρύνουν την κατάσταση ή προέκυψαν επιπλοκές. Άλλωστε ο ιατρός δεν θεραπεύει ο ίδιος, αλλά με τις γνώσεις  και την πείρα του βοηθάει τον οργανισμό, μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, να θεραπευτεί.

Αυτοβοήθεια

Βλέποντας τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύστημα υγείας με τους ασφυκτικά γεμάτους προθάλαμους των ιατρείων και τις τεράστιες λίστες αναμονής, είναι στις μέρες μας σημαντικό, καθένας να μπορεί ν αντιμετωπίσει μόνος του απλά προβλήματα υγείας.

Πολλά συμπτώματα, ασθένειες και ενοχλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με απλά μέσα. Εκτός από φάρμακα, χωρίς συνταγή ιατρού, από το φαρμακείο της γειτονιάς, βοηθούν βότανα, αιθέρια έλαια, βάμματα, άλατα, ομοιοπαθητική, φυσιοθεραπευτικές μέθοδοι, ορισμένα προϊόντα της κουζίνας, ακόμη και το νερό (!). Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο προφύλαξης, ώστε να μην εμφανιστούν καν τέτοια προβλήματα.

Εάν όμως κάποιος πάσχει από χρόνιο νόσημα, είναι συνετό να πληροφορηθεί διεξοδικά για το πρόβλημά του, ώστε ως συνειδητοποιημένος ασθενής να φροντίσει να συνεργαστεί ειλικρινά με τον ιατρό του. Λεπτομέρειες για χρόνια νοσήματα πρέπει να αναζητηθούν στην ειδική βιβλιογραφία ή σε ομάδες-συλλόγους αυτοβοήθειας.

Όρια της αυτοβοήθειας

Παρά τα αναμφισβήτητα προτερήματα της αυτοβοήθειας υπάρχουν και όρια που δεν πρέπει να ξεπερνιούνται:

Σε ένα απλό συνάχι, για παράδειγμα, δεν είναι συνήθως απαραίτητο να αναζητηθεί ιατρός, εκτός εάν χρειάζεται κάποιο πιστοποιητικό για τον εργοδότη. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζει κανείς, πότε το απλό συνάχι μπορεί να εξελιχθεί σε ιγμορίτιδα, οπότε η παρέμβαση του ιατρού είναι απαραίτητη.

Συνταγές για εναλλακτικές μορφές θεραπείας δεν είναι απλές συνταγές μαγειρικής, όπου εάν δεν πετύχει το φαγητό το πετάμε και φτιάχνουμε κάτι άλλο. Χρειάζεται αυξημένη επαγρύπνηση και μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα σχετικά με τη δράση, τη μη δράση και τυχόν σπάνιες μεν, αλλά υπαρκτές, ανεπιθύμητες ενέργειες.

Μόνον εφόσον αυτός που τις εφαρμόζει είναι σε θέση να διακρίνει, πότε μια συνταγή μπορεί να βοηθήσει χωρίς να βλάψει, μπορεί και να την εφαρμόσει.

Διαφορετικά, πρέπει να συμβουλευτεί ιατρό, φαρμακοποιό ή κάποιον άλλο σχετικό επαγγελματία υγείας  για την καταλληλότητα ή ακαταλληλότητά της. Το ίδιο ισχύει όταν διαπιστώνει, ότι δεν έχει το αναμενόμενο όφελος.

Στο πλαίσιο αυτής της προειδοποίησης τονίζεται, ότι ο συγγραφέας του άρθρου και ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας ουδεμία ευθύνη έχει για τυχόν δυσμενείς συνέπειες από τη μη τήρηση των αναγραφόμενων προϋποθέσεων για την εφαρμογή της αυτοθεραπείας.

Όσο πιο πολλά γνωρίζει κάποιος για ιατρικούς συσχετισμούς, τόσο περισσότερο μπορεί να προχωρήσει με την αυτοβοήθεια, επειδή ακριβώς γνωρίζει πότε θα σταματήσει και θα αποταθεί στον ιατρό.

Για διευκόλυνση όσων θα ήθελαν να κάνουν χρήση της αυτοβοήθειας, αλλά και για να τονιστεί η ανάγκη ιατρικής βοήθειας εκεί που χρειάζεται, θα δημοσιεύεται στη σελίδα, κατά διαστήματα,  περιγραφή διαφόρων συχνά εμφανιζόμενων προβλημάτων υγείας και οι δυνατότητες της αντιμετώπισης των.

Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης

Πηγή:

Χ. Τεσσερομάτη: “Φαρμακολογία της σύγχρονής αυτοθεραπείας” Εκδόσεις Gutenberg, 2012

Γ.Δ. Καλλιβρούσης: Αποσπάσματα από τα ανέκδοτα βιβλία “Το φαρμακείο του Φέλεκα” και “Μόνος με υην αρρώστια”

S. Keberle: “Meine Gesundheit”, Eskamaedia Basel, 2018